W większości dużych ogrodów występują zarówno stanowiska słoneczne, jak i cieniste. O ile te pierwsze nie jest trudno zagospodarować, to te drugie często nastręczają poważnych problemów. Niewiele jest gatunków, które tolerują cień. Większość roślin w takim miejscu staje się blada i przestaje rosnąć. Krąg możliwości zawęża się jeszcze bardziej, jeśli chcemy zaplanować konkrety typ nasadzenia. Żywopłot w cieniu, bo to właśnie o nim będzie ten wpis, jest nieco trudniejszy w pielęgnacji niż ten posadzony w słońcu. Będzie wymagał więcej uwagi i uważnego przycinania. Jakie gatunki wybrać na cienisty żywopłot? Jak go formować i pielęgnować?

1. Grab pospolity

Dorasta do 30 cm wysokości. Jego korona bardzo silnie się zagęszcza i posiada dużo liści. Dzięki temu grab pospolity jest świetnym materiałem na żywopłot. Posiada owalne, lekko pomarszczone liście, o zielonej barwie. Jesienią przebarwiają się na żółto. Przed zimą usychają i częściowo utrzymują się na gałęziach, aż do wiosny. Opadają dopiero, gdy z pąków rozwiną się nowe liście. Grab pospolity jest rośliną jednopienną. Kwiaty żeńskie są małe i niepozorne, natomiast męskie tworzą dość długie, zwisające kotki. Opisywane drzewo liściaste preferuje stanowiska o żyznej i próchnicznej glebie. Urośnie zarówno w słońcu, jak i cieniu. Dzięki wysokiej tolerancji na niedobór światła, grab pospolity może być sadzony w takich miejscach, gdzie większość roślin żywopłotowych sobie nie radzi. Do prawidłowego wzrostu i silnego zagęszczania wymaga nawożenia-3 dawki azotowej mieszanki spokojnie wystarczą. Jest drzewem w pełni mrozoodpornym.

2. Cis pospolity i cis pośredni

Idealne rośliny do założenia żywopłotu w cieniu. W naturze mogą być drzewami lub dużymi krzewami. Rosną dość wolno, szczególnie w kilku pierwszych latach uprawy. Po tym czasie ich wzrost znacznie przyspiesza. Mają ciemnozielone igły, które utrzymują się na gałęziach przez cały rok. Dzięki temu, żywopłot z cisa stanowi naturalną ochronę ogrodu niezależnie od pory roku. Cis pośredni i pospolity są roślinami dwupiennymi. Oznacza to, że w obrębie gatunku występują osobniki różnej płci. Na egzemplarzach żeńskich od sierpnia zaczynają pojawiać się intensywnie czerwone owoce. Wykazują one toksyczne działanie na organizm człowieka. Jednak nie szkodzą ptakom i stanowią dla nich bardzo pożywny pokarm. Opisywane gatunki mogą rosnąć na stanowiskach słonecznych oraz cienistych. Lubią wilgotną, żyzną glebę, o lekko zasadowym odczynie. Aby rosły zwarcie i nie chorowały należy je nawozić 2-3 razy w sezonie. Cis pośredni ma wyższą mrozoodporność niż cis pospolity, dlatego jest polecany do sadzenia w regionach o surowszym klimacie. Jednak na ogół oba gatunki na terenie Polski zimują dobrze i nie stwarzają większych problemów.

3. Bluszcz pospolity

Gatunek pnącza, którego naturalnym siedliskiem są stanowiska zacienione. Jego roczne przyrosty mogą przekraczać 1 m. Bluszcz pospolity jest rośliną zimozieloną. Posiada duże, skórzaste liście, które tworzą gęsty parawan. Dzięki dużej ilości korzeni czepnych, z łatwością wspina się po drzewach, murach i płotach. Na starszych okazach pojawiają się żółte kwiaty. Bluszcz pospolity rośnie najlepiej w miejscach zacienionych. Preferuje wilgotne i żyzne gleby. Nie wolno sadzić go w podłożu o kwaśnym odczynie. Bardzo lubi przycinanie. Dzięki niemu, bardzo szybko się rozkrzewia i rośnie jeszcze intensywniej. W ciepłych i suchych miesiącach letnich wymaga podlewania . Ma bardzo dobrą mrozoodporność. Jednak z uwagi na to, że jest zimozieloną, na stanowiskach wietrznych, w surowe zimy młode pędy mogą przemarznąć. Na szczęście ma on tak duże zdolności regeneracyjne, że po 2-3 miesiącach sezonu wegetacyjnego odrasta ze zdwojoną siłą.

4. Buk pospolity

Duże, liściaste drzewo  dorastające do 25 m wysokości. Występuje naturalnie w polskich lasach. Ma piękną, szeroką i rozłożystą koronę. Buk pospolity posiada owalne, ciemnozielone liście, które utrzymują się na gałęziach sezonowo. Na ich brzegach występują białe, ledwo dostrzegalne włoski. Jest to bardzo charakterystyczna cecha, po której można rozpoznać opisywane drzewo. Późną jesienią liście buka pospolitego nabierają czerwono-brązowej barwy, następnie usychają. Dość duża ich liczba pozostaje na drzewie przez całą zimę. Owoce zwane bukwią, pojawiają się w październiku. Są one jadalne dla człowieka. Buk pospolity preferuje żyzne i próchniczne gleby. Podłoże, na którym rośnie powinno być stale wilgotne. Nie lubi jednak nadmiaru wody i miejsc okresowo zalewanych. W czasie trwania sezonu wegetacyjnego wymaga kilkukrotnego nawożenia. Bardzo dobrze znosi formowanie, dlatego jest świetnym materiałem na strzyżone żywopłoty. Ma bardzo dobrą mrozoodporność i może być sadzony na terenie całego kraju. Buk ma wysoką tolerancję na zanieczyszczenia środowiska i z powodzeniem może rosnąć w miastach.

5. Winobluszcz pięciolistkowy.

Jest intensywnie rosnącym pnączem o bardzo dużej odporności. Wytwarza silne wąsy czepne, dzięki którym może wspinać się nawet po bardzo gładkich powierzchniach. Posiada duże, pięcioczęściowe liście, które jesienią przebarwiają się na intensywnie czerwony kolor, a następnie opadają. We wrześniu na pędach winobluszczu pięciolistkowego pojawiają się owoce, które stanowią jego ozdobę przez całą zimę. Są przysmakiem ptaków. Opisywane pnącze może rosnąć zarówno w słońcu, jak i cieniu. Jednak w miejscu cienistym jego liście mogą być nieco słabiej wybarwione. Urośnie na każdym typie gleby. Wykazuje dużą tolerancję na okresowe niedobory wody. Lubi przycinanie. Dzięki niemu rośnie gęściej i intensywniej.

6. Choina kanadyjska

W naturze jest dużym drzewem dorastającym do 30 m wysokości. Jej rozłożyste gałęzie pokryte są wyjątkowo delikatnymi igłami, o żywozielonej barwie. Całe drzewo ma szeroki kształt i często wytwarza wiele pni. Choina kanadyjska nie łysieje od dołu i nawet najniżej położone gałęzie cały czas wyglądają bardzo estetycznie. Cecha ta sprawia, że jest bardzo chętnie sadzona w postaci żywopłotów i szpalerów. Najlepiej czuje się na stanowiskach cienistych. Preferuje żyzne, ciągle wilgotne gleby, o odczynie lekko kwaśnym. Do prawidłowego wzrosty potrzebuje nawożenia. Można stosować nawozy mineralne i organiczne. Optymalne będą 2-3 niewielkie dawki w czasie trwania sezonu wegetacyjnego. Choina kanadyjska bardzo dobrze znosi formowanie. Ma wysoką mrozoodporność.

Najważniejsze wytyczne przy pielęgnacji żywopłotu w cieniu

-Żywopłot w cieniu musi być często przycinany. Rośliny na stanowiskach cienistych szybciej tracą zwarty pokrój, dlatego bardzo ważne jest ich regularne cięcie.

-Odpowiednie nawożenie to klucz do sukcesu. Dobrze odżywione rośliny są silne, mają wyższą mrozoodporność i intensywnie się zagęszczają. Dodatkowo, właściwa dawka pokarmowa umożliwia uzyskanie intensywnej barwy liści i kwiatów, o którą trudno w przypadku niektórych gatunków rosnących na stanowisku cienistym. Nawóz należy rozsypywać małymi porcjami kilka razy w ciągu sezonu wegetacyjnego.

-Gleba w cieniu wolniej wysycha. W związku z tym przed podlaniem, należy sprawdzić jej wilgotność, aby uniknąć przelania roślin.