Na świecie występuje kilkadziesiąt gatunków bukszpanu. W klimacie Polski można uprawiać dwa- bukszpan wieczniezielony oraz drobnolistny. Ich bogactwo odmian jest ogromne. Krzewy różnią się pokrojem, tempem wzrostu, a nawet barwą ulistnienia.
Bukszpan wieczniezielony- gatunek najlepiej znany
Gatunek może dorastać do 3 m wysokości. Cechuje się zwartym pokrojem oraz ciemnozielonymi, błyszczącymi liśćmi o eliptycznym kształcie. Wytwarza małe, niepozorne kwiaty, które mają niewielką wartość ozdobną. Bukszpan wieczniezielony jest rośliną długowieczną. Ma dość dobrą mrozoodporność(strefa 6b- w mroźne zimy wymaga okrycia, szczególnie na wschodzie Polski), różniącą się nieznacznie u poszczególnych odmian. Bardzo dobrze znosi przycinanie i jest niezastąpioną rośliną żywopłotową. Występuje w wielu odmianach. Poniżej kilka z nich, które są najpopularniejsze w Polsce.
‘Elegans’
Powolnie rosnąca odmiana o błyszczących oraz ciemnozielonych liściach z jasnokremową lub białą obwódką. Dorasta do 150 cm wysokości. Bukszpan ten jest starą odmianą bardzo odporną na mróz.
‘Aurea Pendula’
Gęsty krzew o wydłużonych i przewieszających się pędach. Odmiana cechuje się silnym krzewieniem. Największą jej ozdobą są owalne liście koloru żółtego, żółto-zielonego lub zielonego. Wszystkie trzy barwy ulistnienia mogą jednocześnie występować na krzewie, a przewaga którejś z nich jest zależna od stanowiska na jakim rośnie bukszpan.
‘Aurea’
Posiada duże jajowate liście koloru zielonego z jasnożółtymi przebarwieniami. Młode przyrosty tej odmiany są całkowicie żółte i przepięknie kontrastują ze starszymi nakrapianymi pędami. Dorasta do 150 cm wysokości.
‘Suffruticosa’
Karłowata odmiana dorastająca do zaledwie 100 cm wysokości. Cechuje się bardzo gęstym pokrojem. Rośnie powoli. Wykorzystywana do tworzenia niskich obwódek. Bukszpan ten jest jednym z najstarszych. Bardzo często spotykany w ogrodach zamkowo-pałacowych.
‘Marginata’
Cechuje się relatywnie dużymi liśćmi. Imponująca jest zarówno ich długość jak i szerokość. Mają kolor ciemnozielony z wyraźnym bardzo dobrze kontrastującym marginesem koloru żółtego. Tempo wzrostu dość szybkie. Mrozoodporność zadowalająca.
Bukszpan drobnolistny- gatunek mniej znany
Jak sama nazwa wskazuje cechuje się bardzo drobnymi liśćmi. Są one cieńsze oraz bardziej zaokrąglone niż u bukszpanu wieczniezielonego. Mają eliptyczny kształt z małym wcięciem na czubku i są koloru ciemnozielonego. Zimą przybierają barwę brązowo-zieloną. . Bukszpan drobnolistny dobrze znosi mrozy(strefa 6a- mimo to na wietrznych stanowiskach w mroźne zimy warto okryć). Jego mrozoodporność jest nieco większa niż gatunku buxus sempervirens. W praktyce jednak nie ma to większego znaczenia przy wyborze nasadzenia, gdyż oba gatunki zimują w Polsce dość dobrze. Występuje w wielu odmianach. Poniżej kilka najbardziej charakterystycznych.
‘Faulkner’
Najpopularniejsza w Polsce odmiana. Posiada gęste ulistnienie o soczyście zielonej barwie. Dorasta do wysokości niewiele przekraczającej 1 m. Ma zwarty oraz kulisty pokrój. ‘Faulkner’ jest wyjątkowo tolerancyjny jeśli chodzi po pH podłoża.
‘Golden Triumph’
Ciemnozielone liście z żółtym marginesem to cecha rozpoznawcza tego bukszpanu. Krzew ma niewielkie rozmiary i przybiera kształt kuli. Jest jedną z nowszych odmian.
‘Harrenhausen’
Karłowy bukszpan drobnolistny o bardzo powolnym wzroście. Ma charakterystyczny wygląd- szerokość krzewu jest większa niż długość. Liście tej odmiany są połyskliwe, o barwie ciemnozielonej. Bukszpan ‘Harrenhausen’ nie kwitnie.
‘Sunnyside’
Szybko rosnąca odmiana o nieregularnym pokroju. Dorasta do 150 cm wysokości. Ma jasnozielone liście, które jesienią oraz zimą przybierają żółty odcień. Jest niewymagający i może rosnąć praktycznie na każdym typie gleby.
‘National’
Jedna z najstarszych odmian bukszpanu drobnolistnego. Rośnie dość wolno. Naturalnie formuje się w stożek. Cechuje ją wyjątkowo długa żywotność, wysoka odporność oraz relatywnie duże liście. Wykorzystywany do tworzenia niskich żywopłotów oraz figur. Odmiana kwitnąca.